مطالعه تطبیقی بهره‌برداری از آب رودخانه مرزی هیرمند با اصول اساسی کنوانسیون 1997 سازمان ملل متحد

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

2 استادیار حقوق بین‌الملل، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

3 دانشیار حقوق بین‌الملل، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

چکیده

بهره‌برداری و مالکیت رودخانه‌های مرزی از موضوعات اختلاف‌برانگیز بسیاری از دولت‌ها محسوب می‌شود. بهره‌برداری از رودخانه مرزی هیرمند یکی از موضوعات حقوقی بین ایران و افغانستان از زمان امضای عهدنامه پاریس 1857 تاکنون بوده است. این تحقیق باهدف مطالعه تطبیقی وضعیت حقوقی بهره‌برداری از آب رودخانه هیرمند با اصول بنیادین کنوانسیون 1997 انجام‌گرفته است. روش توصیفی – تحلیلی است که بامطالعه اسناد و متون کنوانسیون 1997 سازمان ملل متحد و معاهده بین ایران و افغانستان راجع به آب هیرمند (1351) و پروتکل‌های شماره 1 و 2 آن، یافته‌ها استخراج گردیده است و سپس به مقایسه تحلیلی مفاد این اسناد و نقاط قوت و ضعف هر یک پرداخته‌شده است. یافته‌های به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که هنجارهای بنیادی موجود در کنوانسیون 1997 در مناسبات آبی ایران و افغانستان وجود دارد و پیروی از هنجارهای جهانی برای بهره‌برداری بهینه از رودخانه مرزی و مشترک هیرمند به‌منظور حل مسائل باقی‌مانده ضروری می‌نماید. نتایج پژوهش حاضر حاکی است که ایران از بهره‌برداری منصفانه هر یک از دولت‌های سهیم در آبراه‌های مشترک حمایت کرده و بر همین مبنا با همسایگان خویش تقسیم آب کرده است. از حیث نظری، ایران به اعمال دکترین حاکمیت سرزمینی محدود پرداخته است و به‌عنوان دولت بالادست یا پایین‌دست، حق همسایگان خویش در بهره‌برداری از منابع آبی مشترک را به رسمیت شناخته است. اصل منع ایراد خسارت و تعهد به مشاوره و تبادل اطلاعات، حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات و شیوه این حل‌وفصل، حفظ محیط‌زیست و تأسیس نهاد دائم برای اداره امور آبراه در معاهده مرزی ایران با دولت افغانستان وجود داشته و منطبق بر کنوانسیون 1997 سازمان ملل می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Helmand Border River Water Utilization with the Basic Principles of the 1997 UN Convention

نویسندگان [English]

  • Hossein Alizadeh 1
  • Alireza Zaheri 2
  • Sadegh Salimi 3
1 PhD Student in International Law, Tehran Branch, Azad University Center, Tehran, Iran
2 Department of International law, Faculty of Law , Islamic Azad University of Central Tehran Branch, Tehran , Iran
3 Associate Professor of International Law, Tehran Branch, Azad University Center, Tehran, Iran
چکیده [English]

The operation and ownership of border rivers is a contentious issue for many governments. Exploitation of the Helmand River is one of the legal issues between Iran and Afghanistan since the signing of the 1857 Paris Agreement. This study was conducted with the aim of comparative study of the legal situation of the Helmand River water exploitation with the basic principles of the 1997 Convention. It is a descriptive-analytical method that has been extracted by studying the documents and texts of the 1997 UN Convention and the Iran-Afghanistan Treaty on Helmand Water (1973) and its protocols No. 1 and 2, and then by analytical comparison of the provisions of these documents and the strengths and weaknesses of them are addressed. The findings show that the fundamental norms contained in the 1997 Convention exist in the water relations of Iran and Afghanistan, and it is necessary to follow the global norms for the optimal use of the common Helmand River in order to solve the remaining problems. The results of the present study indicate that Iran has supported the fair operation of each state participating in the common waterways and has shared water with its neighbors accordingly. Theoretically, Iran has applied the doctrine of limited territorial sovereignty and, as an upstream or downstream government, has recognized the right of its neighbors to exploit shared water resources. The principle of non-discrimination and commitment to consultation and exchange of information, the peaceful settlement of disputes and the manner of this settlement, the preservation of the environment and the establishment of a permanent body for water management are enshrined in Iran's border agreement with the Government of Afghanistan and in accordance with the 1997 UN Convention

کلیدواژه‌ها [English]

  • border river
  • Helmand River
  • Exploitation
  • 1997 Convention

مراجع

1)      آوریده، فریبا (1395) مطالعه تطبیقی اصول و قواعد بین‌المللی حاکم بر تقسیم آب رودخانه‌های فرامرزی، فصلنامه علمی و پژوهشی علوم محیطی، پژوهشکده علوم محیطی (دانشگاه شهید بهشتی تهران)، دوره 4، شماره 2 صص 79-96.
2)      خلج امیر حسینی (1390) مروری بر تاریخچه تدوین توافقنامه‌های رودخانه مرزی هیرمند بین ایران و افغانستان، همایش بین‌المللی دانش سنتی مدیریت منابع آب، یزد مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی، صص. 11 -1.
3)      دهخدا، علی‌اکبر (1387) لغت‌نامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
4)      شولی، علیرضا، وطن­فدا، جبار؛ آوریده، فریبا (1394) بررسی نظریه‌های حقوقی و مقررات تقسیم آب و قوانین و معاهدات بین‌المللی، فصلنامه علوم و فنون مرزی، سال 6، شماره 2. صص. 121-151.
5)      عطاری، جلال (1396) بررسی تحلیلی قراردادهای مرزی ایران با همسایگان، فصلنامه علمی مطالعات حقوق انرژی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 3، شماره 2، صص. 285-308.
6)      علیزاده، حسین (1393) رژیم حقوقی رودخانه‌های بین‌المللی و مرزی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه.
7)      محمدعلی پور، فریده (1396) بررسی آثار اعمال حق حاکمیت بر رودخانه‌های مرزی مشترک (مطالعه موردی: آسیایی مرکزی 1991-2014) فصلنامه سیاست، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال 4، شماره 16، صص. 35-19.
8)      محمدعلی پور، فریده (1396) حقوق استفاده‌های غیر کشتیرانی از آبراه‌های بین‌المللی (چاپ اول) تهران: نشر میزان.
9)      معین، محمد (1381) فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
10)   ممتاز، جمشید (1382) نظام حقوقی منابع آب و آبراه‌های بین‌المللی خاورمیانه، مجله علمی پژوهشی حقوقی بین‌المللی (مرکز امور حقوق بین‌الملل ریاست جمهوری). شماره 18-19. صص 45-94
11)   موسی زاده، رضا و عباس­زاده، مرتضی (1395) ابعاد حقوقی بهره‌برداری از رودخانه مرزی هیرمند توسط ایران و افغانستان، فصلنامه آسیایی مرکزی و قفقاز، دوره22، شماره 93، صص.183-160.
12)   وزارت امور خارجه (1351) معاهده رود هیرمند بین ایران و افغانستان و پروتکل‌های ضمیمه، مرکز اسناد.
13) Dellapenna. J.W. (1999) Treaties as instruments for managing internationally- shared water resources: restricted sovereignty vs. community of property case western Reserve, Internationally shared water and conflict, Vol.1, No.26, pp.27-56.
14) http://dl. Drop boxusercintent. com/u/391260/UN Water courses convention- user Guide.pdf. (assessed:june 1, 2016).
15) International law Association (ILA).)1967) Helsinki Rules on the Uses of the Waters of International Rivers. Report of the 52nd Conference, London.
16) International law Association (ILA)(2004) Report of the seventy- first conference Berlinpp.334-421.
17) Mccaffery S C. (2015) International Water Law series. The University of the pacific, McGeorge School of law, ISSN:2351-9606.
18) Mccaffrey S. (2001) The International Watercourses non –navigational uses. oxford: oxford University press.
19) Tanzi, A. (1997) The UNECE Convention on the protection and International standard of the law International Watercourses, National Resources Forum, Vol.21, No.2, pp.109-117.
20) UN – Water Thematic paper. )2016) Trans boundary water: ­sharing benefits, sharing responsibility, WWW. Un water.org downloads / unw _TRANSEBO.
21) Wolf, A. T. (1999) Criteria for equitable allocations: the heart of International Water conflict, Natural Resources Forum, Vol.23, No.4, pp.3-30.
22)  Salman, S. (2007) The UN Watercourses Convention and the Berlin Rules, perspective on international water. water Resources Development, Vol.23, No.4, pp.625-640.
 
 
پژوهش نامه مطالعات مرزی
دوره 8، شماره 4
زمستان 1399
صفحه 49-60

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 مهر 1399
  • تاریخ بازنگری: 28 آذر 1399
  • تاریخ پذیرش: 05 بهمن 1399

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار